Al langere tijd is er de wens om binnen gemeenten en andere overheidsinstellingen gebruik te maken van "centrale data". En dan met name elkaars data om bronnen te combineren en ook een centrale opslag verhoogt de efficiency en zorgt voor fout-verlaging.
Met het Haal Centraal initiatief is vanuit de VNG daarmee een programma opgezet om API's (Application Programming Interface) te ontwikkelen die dit mogelijk maken. Immers data centraal bij de bron laten, betekent wel dat er een infrastructuur moet zijn om daar veilig en gecoördineerd te komen. Het Haal Centraal programma gaat dan ook uit van de gemeenten en geeft een brede en generieke interface. Een verademing én grote stap voorwaarts.
Haal Centraal API's
Op 10 februari 2022 volgt er een besluit standaardverklaring voor inmiddels de vierde API. Gemeenten kunnen nu al op drie API’s (BRK, BAG en WOZ) aansluiten bij het Kadaster. In 2022 wordt dus de vierde API opgeleverd voor de ontsluiting van de Basisregistratie Personen (BRP). Dit is een verdere uitbouw van de Common Ground principes die de VNG en een steeds groter wordende community (inclusief leveranciers) aanhangen om beter samen te werken, informatie en architecturen te delen en realisaties vanuit opensource te faciliteren. Allemaal vooruitgang die leidt tot centrale data registraties (en dus minder lokale en afgeleide kopieën) met als voordelen:
minder fouten
sneller
goedkoper
en ecologischer
Het aantal Haal Centraal API's voor de basisregistraties dat eind februari is vrijgegeven komt daarmee op vier:
BRK - kadaster
BAG - adressen en gebouwen
WOZ - onroerende zaken
BRP - personen
Hoe te starten?
Een logisch startpunt is om het op de data-afdeling te bespreken. De voordelen zullen al snel op tafel komen. Het betekent echter ook wat voor je werkwijze en het pad om er te komen. Daarin zal het voor iedere gemeente anders zijn. Dus een specifieke aanpak bedenken binnen een projectgroep en dan starten is mijn advies.
Denk groots naar de toekomst toe. Andere gemeenten zijn je voor gegaan en zijn dus al op weg.
Bepaal waar je wil starten.
Maak daarvoor een plan.
Integreer dit in je architectuur.
Migreer weg bij je oude STTuF-BG koppelingen.
Vier de eerste stap op weg naar centrale data.
Ik heb wel een aantal tips die ik daarin mee wil geven. In de plannen die je maakt, stel daarin de burger en je gemeente voorop. Je systemen en de data moeten volgend zijn aan de dienstverlening die je biedt en de inzetbaarheid van je gemeentelijke IT-omgeving. De plannen lijn je vervolgens op aan een uiteindelijke doel-infrastructuur waarbij je de leveranciers vroegtijdig betrekt. Opensource vanuit Common Ground is dan wellicht "een dingetje" maar inmiddels zijn ook de grotere leveranciers doordrongen van hetgeen ze in de toekomst gaan missen als ze niet meegaan in de Common Ground-principes.
GEMMA
Moet je dit dan allemaal zelf bedenken? Nee natuurlijk niet. Anderen gingen je voor en er is zoiets als GEMMA. GEMMA staat voor de GEMeentelijke Model Architectuur. Dit is de landelijke referentiearchitectuur voor gemeenten. GEMMA helpt gemeenten om (ICT-)ontwikkelingen in samenhang aan te sturen. Het richt zich met name op transactionele dienstverlening. Vanuit de burger via de gemeente de data bevragend is dan ook de keten die we in de architectuur oplossen. Het geeft onderling verband omdat gemeenten en ketenpartners erin samenwerken. Het is gericht op de gemeentelijke uitdagingen. En voor mij als data-nerd het belangrijkste punt, het geeft inzicht en overzicht die ondersteunt in de besluitvorming binnen gemeenten.
Al met al is GEMMA een verademing. De huidige opzet is binnen gemeenten vaak verkokerd en beperkt gestandaardiseerd met decentrale of beperkt toegankelijke data, veel onderhoud en kan regelmatig maar moeilijk voldoen aan alle eisen.
Brondata
Het vrijgeven van data en het ontsluiten bij de bron is een al langer lopende discussie. Privacy en wetgeving werd vaak opgevoerd als reden om het niet te doen. Door alle technologische en bestuurlijke verbeteringen is dit echter geen valide argument meer. Het is zelfs objectief beschouwd omgekeerd. Lokale data is -in mijn beleving- riskanter.
Naast dat we daarmee een aantal zaken mogelijk maken; we willen een single-source waarheid, hergebruik moet mogelijk zijn en de beveiliging is op orde. Het eco-systeem eromheen wil (met de transparantie naar de burger) toch ook dataverstrekking die vindbaar is en gratis? Hierdoor zijn anderen in staat om afgeleide diensten en inzichten te verschaffen. Gemeenten kijken vanuit de transactionele en proces-gestuurde dienstverlening. Commercieel ingestoken partijen richten zich vaker op externe diensten en bieden daarmee meerwaarde op het gebied van inzicht en informatie.
Data.overheid.nl is daarin een mooie verzamelplek van alle toegankelijke data die gerelateerd is aan de overheid. In mijn ogen een grote bak met data van onschatbare waarde die we naar de toekomst toe alleen maar meer waarderen. De metadata is op basis van DCAT en geeft kaders met condities, datakwaliteit, begrippen en modellen.
Common Ground
Als we de open data combineren met de gemeentelijke en informatiekundige visie waarop Common Ground gestoeld is dan kunnen we alleen maar concluderen dat we met het informatiebeleid goed op weg zijn in Nederland. We genereren namelijk een overheidsbrede insteek om collectieve en open standaardisatie mogelijk te maken. Waarbij we qua infrastructuur centralisatie, flexibiliteit en transparantie voorop stellen. Daarnaast scheppen we door de inrichting dat we gegevens, processen en visualisatie scheiden. Common Ground beidt in combinatie met open data de mogelijkheid om trends en correlaties te zien. Een mooi voorbeeld is het WMO Voorspelmodel.
en bij DAAT?
Binnen DAAT mag je ons met deze ontwikkelingen gelukkige data-nerds noemen. We onderschrijven het belang van brondata, opensource en Common Ground. Dit biedt veel en een brede beschikbaarheid van toepassingen waardoor we anders kunnen kijken naar informatie, de dienstverlening aan burgers en boven alles meerdere doelen en afnemers kunnen bedienen. DAAT levert vele datacentrische oplossingen aan gemeenten of ondersteunt daarbij.
Over DAAT:
Onze missie is het optimaliseren van de informatievoorziening van organisaties zodat deze kunnen excelleren in hun vakgebied. Dit doen wij door het kwalitatief verzamelen, structureren en visualiseren van data. Wij staan voor hoge maatschappelijke betrokkenheid, mede door het opleiden en inzetten van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Over Adrian Ariese
Digitaal de innovatie binnen een organisatie of sector opzoeken en dit vertalen naar concrete digitale oplossingen daar ligt Adrian's passie....als digitale gangmaker bij DAAT en DAATLAB.